PensioPlus volgt zowel de Belgische als de Europese actualiteit rond aanvullende pensioenen van nabij op. Samen met haar leden formuleert PensioPlus de nodige standpunten hierover en brengt ze die onder de aandacht van haar leden, alsook van verschillende nationale en internationale organisaties en van beleidsmakers.
Hierna vindt u een overzicht van de voornaamste regelgevende wijzigingen in 2024 op het vlak van aanvullende pensioenen en IBP’s.
Op 16 mei 2024 werd de Wet van 25 april 2024 houdende de hervorming van de pensioenen gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
De hervorming betrof voornamelijk de wettelijke pensioenen met de herinvoering van de pensioenbonus, de nieuwe regels inzake het minimumpensioen en de hervorming van de perequatie. Evenwel behelsde de hervorming ook twee maatregelen die betrekking hebben op de 2e pijler.
1. De verhoging van de Wijninckxbijdrage
Vanaf 2028 wordt de hoogte van deze bijdrage opgetrokken tot 6%. Verder blijft de systematiek ongewijzigd, zowel voor de voorwaarden als voor de berekeningswijze. Het uitstel tot 2028 was ingegeven door de oproep van de sociale partners tot een parafiscale standstill voor de 2e pijler, in het kader van de interprofessionele onderhandelingen voor de periode 2023-2024.
2. De afschaffing van de incentive van 50% korting op de responsabiliseringsbijdrage voor de provinciale en plaatselijke besturen
Om lokale overheden aan te moedigen een aanvullend pensioenstelsel te voorzien voor hun contractuele personeelsleden, voorzag de Wet van 30 maart 2018 die het gemengd pensioen heeft ingevoerd, in een specifieke incentive: de besturen in kwestie konden (onder bepaalde voorwaarden) de helft van de kost van hun aanvullende pensioenbijdragen in mindering brengen van hun responsabiliseringsbijdrage. Dit systeem kende een groot succes. Meer en meer geresponsabiliseerde besturen richtten een aanvullend pensioen in voor hun contractuele personeelsleden, en hadden dus recht op een korting op hun responsabiliseringsbijdrage. Deze korting werd dan ten laste gelegd van de overige geresponsabiliseerde besturen die geen recht op de korting hadden. Hun aantal werd evenwel steeds kleiner waardoor de “bonus” niet langer gecompenseerd kon worden met de “malus”. Bijgevolg ontstond er vanaf het jaar 2023 (berekening responsabiliseringsbijdrage voor 2022 en volgende jaren) een structureel financieel onevenwicht voor het Gesolidariseerd pensioenfonds.
Een eerste stap om dit te verhelpen werd genomen door de wet van 11 december 2023 houdende diverse bepalingen inzake pensioenen, door de malus niet langer meer uitsluitend ten laste te leggen van de geresponsabiliseerde werkgevers die geen recht hebben op de vermindering. De verminderingen voor het jaar 2022 (berekening in 2023) werden meer bepaald deels gecompenseerd door de federale overheid. De Wet houdende de hervorming van de pensioenen paste dezelfde financieringswijze eveneens toe voor de verminderingen voor het jaar 2023 (berekening in 2024).
Vanaf het jaar 2024 (berekening vanaf 2025), schaft de wet op de pensioenhervorming de 50% af en beperkt ze de hoogte van de bonus tot de malus. Hierdoor worden er geen tekorten meer gecreëerd op het niveau van het Gesolidariseerd pensioenfonds.
Het valt verder te bekijken welke impact deze aanpassing zal hebben op de verdere ontwikkeling van de 2e pijler voor de contractuelen van de lokale besturen.
De Transparantiewet werd in 2023 gepubliceerd en had als doel de transparantie in het kader van de 2e pensioenpijler te versterken. Een van de nieuwigheden van de wet bestond erin dat het pensioenoverzicht, door middel van pensioenprojecties, voortaan een idee moet geven over het aanvullend pensioen dat de aangeslotene mag verwachten. Als economische scenario’s een invloed hebben op de berekening van de verwachte prestatie, moet deze worden berekend voor drie scenario’s: een meest realistisch, een gunstig en een ongunstig.
De parameters voor die berekeningen zijn thans uitgewerkt in het Koninklijk besluit van 20 juni 2024 tot vaststelling van de hypothesen en de methodologie voor de berekening van de verwachte aanvullende pensioenprestatie in het pensioenoverzicht. Het besluit werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 30 juli 2024.
In het Vivaldi-regeerakkoord was een doorlichting voorzien van de in het kader van 2e en 3e pensioenpijler aangerekende kosten (instapkosten, beheerskosten, …) om daarna – indien nodig – de nodige maatregelen te voorzien.
De FSMA voerde deze kostenanalyse uit en ontwikkelde in het verlengde hiervan een tool om de gebruiker te helpen de impact van kosten op pensioenopbouw in te schatten en de verschillende pensioenproducten (2e en 3e pijler) met elkaar te vergelijken. De tool toont niet alleen de kosten, maar ook hoe deze de opbouw van het pensioen en het rendement beïnvloeden. In een latere fase zal de tool ook een benchmarkingfunctie krijgen. De tool werd gelanceerd in april 2024.
Om de vergelijking eerlijker te maken heeft de FSMA op vraag van de bevoegde ministers ook twee ontwerpen van Koninklijk Besluit opgesteld: een voor de 2e - en een voor de 3e pijler. Deze voorstellen moeten ervoor zorgen dat alle informatie over de kosten van pensioenproducten op dezelfde manier wordt gepresenteerd. In het kader van Tak 23 producten of in geval van een pensioentoezegging beheerd door een IBP, zullen de pensioeninstellingen ook verplicht worden om de kosten van de onderliggende beleggingen mee te delen.
Er werd in dit kader tevens een advies gevraagd aan de Commissie Aanvullende Pensioenen en de Commissie Aanvullende Pensioenen voor Zelfstandigen.
In het algemeen was PensioPlus tevreden met dit initiatief gericht op de verhoging van de transparantie. PensioPlus merkte wel op dat de extra informatie over de kosten van beleggingen in sommige gevallen verwarrend kan zijn voor de aangeslotenen en pleitte ervoor in bepaalde gevallen (net zoals bij de Tak 21-producten) enkel de kosten te tonen die worden ingehouden op de bijdragen en/of de lopende kosten. PensioPlus wees er ook op dat het niet altijd duidelijk is hoe de kosten gerapporteerd moeten worden in het kader van een “life-cycleplan”.
In de nasleep van de liquiditeitsproblemen bij de Britse pensioenfondsen als gevolg van de plotselinge rentestijgingen in 2022, werd liquiditeit een hot topic bij de Europese toezichthouders. EIOPA kondigde naar aanleiding daarvan aan om een opinie (of richtlijnen) uit te werken over liquiditeitsrisico’s bij IBP’s.
De FSMA nam een initiatief om in het kader van haar prudentieel toezicht de stressgevoeligheid van de Belgische IBP’s te evalueren voor het liquiditeitsrisico als reactie op mogelijke renteschokken. Dit gold voor IBP’s die LDI-strategieën toepassen en/of beleggen in instellingen voor collectieve belegging die LDI-strategieën toepassen.
Hiervoor vroeg de FSMA aan de pensioenfondsen die LDI toepassen en/of beleggen in beleggingsfondsen die LDI-strategieën toepassen, om een stresstest uit te voeren en een vragenlijst in te vullen. De overige IBP’s moesten de FSMA enkel laten weten dat zij of de fondsen waarin ze beleggen, geen LDI toepassen.
In april 2024 publiceerde de FSMA een geüpdatete versie van de praktijkgids voor IBP’s. De kern van de gids bleef ongewijzigd, maar er waren enkele aanpassingen op het gebied van databeheer en risicobeheer.
Nieuw was een bijlage over databeheer, met een toelichting van de bevindingen van de FSMA na haar inspectiecampagne rond dit thema.
In de secties over ICT- en cyberrisico’s werden verwijzingen naar de nieuwe Europese DORA-regelgeving toegevoegd.
Ten slotte werd ook de passage over de interne klokkenluidersprocedure aangepast in het licht van de gewijzigde wetgeving ter zake.
In april 2024 publiceerde de FSMA een update van haar praktijkgids over de fit & proper vragenlijsten voor gereglementeerde functies bij IBP’s.
De praktijkgids bundelt de vragenlijsten op basis waarvan de FSMA (1) de professionele betrouwbaarheid en de passende deskundigheid beoordeelt van de kandidaten voor de functies van lid van een operationeel orgaan en verantwoordelijke voor een sleutelfunctie bij IBP’s en (2) instemt met de aanstelling van commissarissen en vereffenaars bij IBP’s.
De praktijkgids geeft toelichting bij het gebruik van deze vragenlijsten en werd aangevuld met praktische richtlijnen en verduidelijkingen bij vaak gestelde vragen. De update was dus voornamelijk bedoeld om rekening te houden met de ervaring in de praktijk van de laatste jaren. Er werden geen wezenlijke nieuwe elementen opgenomen.
DORA is een Europese Verordening die beoogt de digitale operationele weerbaarheid voor de financiële sector te vergroten door op Europees niveau een geharmoniseerde regeling in te voeren voor de beveiliging van de informatie- en communicatienetwerken en –systemen van financiële entiteiten.
De FSMA volgde als bevoegde nationale toezichthouder de ontwikkelingen rond DORA van nabij op.
In oktober 2024 publiceerde ze een algemene toelichting inzake DORA op haar site. Daarin werden de belangrijkste thema’s, kernconcepten en verplichtingen uit DORA behandeld. De FSMA erkende het belang en impact van DORA op financiële entiteiten, waaronder pensioenfondsen. De publicatie beoogde dan ook om de soms technische en complexe bepalingen van de DORA voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk te maken.
Ook lanceerde de FSMA een tweede, uitgebreide survey over de implementatie van de DORA-regelgeving. Deze vrijwillige bevraging bood pensioenfondsen en andere onder toezicht staande entiteiten de mogelijkheid om hun voortgang in ICT-risicobeheer en digitale weerbaarheid te evalueren.
De Commissie Aanvullende Pensioenen heeft in 2024 een advies uitgebracht over een ontwerp van Koninklijk Besluit dat gaat over de aannames en berekeningen voor pensioenprojecties in het jaarlijkse pensioenoverzicht. Dit KB is een gevolg van de transparantiewetgeving. Deze wet vereist dat bij pensioentoezeggingen waarbij het uiteindelijke pensioen afhankelijk is van de resultaten op de financiële markten, de verwachte pensioenuitkering wordt ingeschat in drie scenario's: ongunstig, meest realistisch en gunstig.
Het KB beschrijft hoe deze berekeningen moeten worden gemaakt, zowel voor beleggingen enerzijds in tak 21 (met een gegarandeerd rendement) als anderzijds tak 23 (via beleggingsfondsen) of pensioenfondsen. Het gaat hierbij om het berekenen van de verschillende verwachte rendementen, rekening houdend met de beleggingsportefeuille op basis van een stochastische benadering (een methode die rekening houdt met toevalsvariabelen). De FSMA zal jaarlijks de parameters publiceren die gebruikt moeten worden voor deze berekeningen.
Deze nieuwe regels zullen gelden voor de pensioenoverzichten vanaf 1 januari 2026.
De Commissie Aanvullende Pensioenen heeft in 2024 een advies uitgebracht over een ontwerp van Koninklijk Besluit (KB) dat betrekking heeft op de kosten in de 2e pijler. Dit KB is een initiatief van de vorige regering om de kosten in de tweede en derde pijler te onderzoeken en waar nodig maatregelen te nemen.
Om de aangeslotenen beter te informeren over de kosten, wordt een uniforme presentatie voorgesteld. Deze moet de transparantie verhogen en vergelijkingen eenvoudiger maken. De kosten worden opgesplitst in:
instapkosten: éénmalige kosten bij de inleg van de bijdrage;
recurrente kosten: kosten die worden verrekend met het rendement of de opgebouwde reserve.
Ook de kosten van de onderliggende beleggingsportefeuille worden meegenomen in de berekening. Het KB is alleen van toepassing op pensioentoezeggingen waarbij de kosten een directe impact hebben op het pensioenresultaat van de aangeslotenen. Ook deze bepalingen gaan in op 1 januari 2026.
Naast de eerder genoemde adviezen heeft de Commissie Aanvullende Pensioenen in 2024 ook een advies uitgebracht over een ontwerp van FSMA-reglement over de inhoud van het aansluitingsdocument. Dit document moet vanaf 1 januari 2026, in navolging van de transparantiewetgeving, aan elke nieuwe aangeslotene worden verstrekt.
Het aansluitingsdocument bevat de belangrijkste kenmerken van de pensioentoezegging, zoals:
Net als in het eerder besproken advies over kosten, worden ook in dit document de kosten op een uniforme manier uitgedrukt als een instapkost en een recurrente kost (lopende kost).
In 2024 heeft de CAPZ zich gebogen over verschillende wetgevende en reglementaire dossiers met betrekking tot de 2e pensioenpijler voor zelfstandigen. In het bijzonder heeft de commissie adviezen geformuleerd die een belangrijke impact hebben op respectievelijk de informatieverstrekking aan aangeslotenen, de coherentie tussen fiscale en sociale berekeningen, en de kostenstructuren binnen het aanvullend pensioenstelsel.
Het pensioenoverzicht speelt een cruciale rol in de informatieverstrekking aan zelfstandigen over hun aanvullend pensioen. De commissie heeft zich gebogen over het ontwerp van koninklijk besluit dat de methodologie en de hypothesen voor de berekening van de verwachte aanvullende pensioenprestatie vastlegt. Transparantie en nauwkeurigheid in de projecties staan hierbij centraal.
De commissie benadrukte dat het essentieel is dat het pensioenoverzicht duidelijke en realistische informatie biedt, zonder verkeerde verwachtingen te scheppen. In dat verband werd o.m. aanbevolen dat de methodologie die wordt gehanteerd voor de projecties periodiek wordt geëvalueerd om de betrouwbaarheid ervan te garanderen.
Het koninklijk besluit werd uiteindelijk afgekondigd op 20 juni 2024 en gepubliceerd in het Staatsblad op 30 juli 2024.
Dit aanvullende advies bouwt voort op Advies nr. 17 en focust op de mogelijke impact van het pensioenoverzicht op de fiscale 80%-regel, die de maximale grens voor de fiscale aftrek van de bijdragen bepaalt.
De commissie benadrukte het belang van fiscale stabiliteit om het vertrouwen in de 2e pensioenpijler voor zelfstandigen te waarborgen. De leden pleitten ervoor dat de berekeningen voor het pensioenoverzicht en de toetsing aan de 80%-regel niet noodzakelijk dezelfde parameters hoeven te hanteren gezien het verschillende doelpubliek (fiscus vs. aangeslotene). Ook werd aanbevolen dat gedurende de overgangsperiode tot eind 2028 geen rekening wordt gehouden met de projecties uit het pensioenoverzicht bij de fiscale toetsing.
De Commissie heeft zich in Advies nr. 18 uitgesproken over de transparantievereisten rond kostenstructuren binnen aanvullende pensioenplannen. Ze benadrukte dat duidelijke en correcte informatie essentieel is, maar tegelijkertijd dat een overmatige focus op kosten zonder context misleidend kan zijn.
Een belangrijk aandachtspunt was de wijze waarop kosten worden weergegeven: sommige kosten worden als een percentage van de bijdragen aangerekend, terwijl andere een vast forfaitair bedrag zijn. De commissie waarschuwde dat het gebruik van één algemeen percentage misleidend kan zijn, en beval aan om beide soorten kosten afzonderlijk te vermelden. Bovendien werd aangeraden de informatie over kosten enkel verplicht te stellen voor producten die nog commercieel worden aangeboden om onnodige administratieve lasten te vermijden.
Advies nr. 19 behandelt de gestandaardiseerde presentatiewijze van bepaalde informatieverplichtingen bij de aansluiting van zelfstandigen bij een aanvullend pensioenplan. De commissie onderschrijft de doelstelling van de Transparantiewet om het vertrouwen in de 2e pensioenpijler te versterken en pleit ervoor dat nieuwe aangeslotenen op een heldere en toegankelijke manier worden geïnformeerd.
De commissie stelde o.m. dat het informatiedocument expliciet moet verwijzen naar het moment van aansluiting en moet worden beperkt tot essentiële informatie. Daarnaast werd aanbevolen om variabele gegevens, zoals fiscale bijdragen en historische rendementen, via een aparte bijlage of online links beschikbaar te stellen, zodat het document zelf beknopt blijft. De leden uitten ook bezorgdheden over de deadline van 1 januari 2026 en stelden voor om deze indien nodig te herzien, gezien de aanzienlijke IT-ontwikkelingen die nog vereist zijn.
In juni 2024 stelde Sigedis de online toepassing ‘DB2P-Monitoring’ ter beschikking. Dit is een geautomatiseerde monitoringtool op basis van aanvullende pensioendossiers en vervangt de globale PI rapporten. In eerste instantie maakte deze toepassing het enkel mogelijk de mandaten toe te wijzen die gebruikt zullen worden in het kader van de PUSH en PULL ‘DB2P-Monitoring’. De raadpleging van de dossiers was (op dat moment) nog niet beschikbaar.
De gebruikershandleiding vermeldde volgende doelstellingen:
De Wet IORP II, die op 13 januari 2019 in werking trad, had gevolgen voor IBP’s op het gebied van hun werking, good governance en nieuwe informatieverplichtingen. Verzekeraars werden niet getroffen. In het kader van een gelijk speelveld is de transparantiewet, die op iedereen van toepassing is, op 1 januari 2023 in werking getreden met een fasering van 2023 tot 2028. Het doel is om het vertrouwen van de burger in de 2e pijler te versterken.
In 2023 ging veel aandacht naar het nieuwe pensioenoverzicht. Vanaf 2026 wordt de pensioenfiche vervangen door dit nieuwe overzicht. Daarnaast komt er vanaf 2028 een situationeel pensioenoverzicht.
Ook deze werf evolueerde verder in 2024. Er werden 2 externe werkgroepen opgericht om de verdere praktische details van de Transparantiewet uit te werken.
Een eerste betrof de werkgroep Communicatie onder leiding van Sigedis. Deze boog zich over de vertaling van de wet naar het pensioenoverzicht. De tweede was een werkgroep onder leiding van de FSMA, die werkte rond de methodologie en de parameters nodig om de verschillende bedragen in het overzicht te krijgen.
PensioPlus was samen met haar leden in 2023 en begin 2024 zeer actief in de werkgroep KB Parameters, met name in de samenwerking rond een groot aantal zeer technische aspecten. Dit werd toegelicht in een informatiesessie voor een breder publiek in de context van de publicatie van het KB Parameters eind november 2024.
Zoals voorzien in de wet werden alle bepalingen rond de uitbetalingsprocedure onderzocht, zoals de vereenvoudigde informatie, met als doel het beheer te vereenvoudigen en de kosten te verlagen, alsook, onder andere, de communicatie en de gevolgen bij te late betaling.
Het ontwerp van Koninklijk Besluit over de kosten werd grondig bestudeerd. Via PensioPlus gaven de leden in werkgroepen hun mening over het ontwerp aan de Commissie Aanvullende Pensioenen en aan de Commissie Aanvullende Pensioenen voor Zelfstandigen. Dit besluit werd op 10 februari 2025 gepubliceerd en was het onderwerp van een infoflash.
Vanaf 2026 zal op het moment van aansluiting en tijdens de aansluiting informatie moeten worden verstrekt. In deze context is het aansluitingsdocument door de leden van PensioPlus onderzocht in werkgroepen. De opmerkingen over de praktische modaliteiten via MyPension werden bezorgd aan de FSMA en Sigedis. De definitieve versie van het aansluitingsdocument was begin 2025 nog niet gecommuniceerd. Hetzelfde geldt voor het bijbehorende Koninklijk Besluit.
Merk op dat vanaf 2027 het transparantieverslag ter beschikking gesteld zal worden van de inrichter en de aangeslotenen. Vanaf 2028 zal het aan Sigedis meegedeeld worden om beschikbaar te zijn via MyPension.
Zoals elk jaar organiseerde Sigedis ook in 2024 de jaarlijkse sessie van de subgroep Informatiebeveiliging van het netwerk ‘DB2P’, waarop alle DPO’s verplicht aanwezig zijn.
Deze keer werden de resultaten en bevindingen van de enquête van 2024 voorgesteld. Daarnaast kwamen actuele ontwikkelingen en de toolbox minimale normen aan bod.
Het Federaal Planbureau publiceerde in december 2024 een aanvullende studie over de belastinguitgaven voor tweedepijlerpensioenen van werknemers, gebaseerd op de actuelewaardebenadering. Deze analyse bouwt voort op een eerdere studie uit 2021, die gebruik maakte van de kasstroombenadering. Volgens het Planbureau bedragen de belastinguitgaven voor de 2e pijler 1,96 miljard euro zonder gedragsveranderingen en 1,67 miljard euro als werkgevers hun stortingen zouden aanpassen.
PensioPlus hanteert echter een andere visie. Reeds in 2022 vroeg PensioPlus samen met Assuralia aan PwC om de berekeningen van het Planbureau te analyseren. Hun conclusie blijft overeind: de effectieve overheidskost van de 2e pijler ligt volgens hun berekeningen aanzienlijk lager – ongeveer de helft van het door het Planbureau vermelde bedrag, en zelfs minder dan een derde als rekening wordt gehouden met de mogelijke gedragsreacties van werkgevers en werknemers.
Een belangrijk verschilpunt zit in de manier waarop het Planbureau de vergelijking maakt. Het rapport vertrekt vanuit de hypothese dat aanvullende pensioenbijdragen fiscaal op dezelfde manier zouden worden behandeld als loon, zonder rekening te houden met de bijkomende wettelijke pensioenrechten die daaruit zouden voortvloeien. Dit zorgt voor een andere inschatting van de netto-overheidskost. Daarnaast gaat het Planbureau uit van een rentevoet die gelijk is aan de discontovoet, wat impliceert dat pensioenbijdragen geen reëel rendement zouden opleveren. Dit is een methodologische keuze, maar volgens PensioPlus niet noodzakelijk de meest realistische inschatting.
Verder dient opgemerkt dat deze studie wederom geen rekening houdt met de solidariteitsmechanismen binnen het wettelijk pensioensysteem. Sociale bijdragen boven het loonplafond, die geen wettelijke pensioenrechten opbouwen, bedragen naar schatting 3,6 miljard euro – een bedrag dat in verhouding staat tot de fiscale stimulansen voor de 2e pijler. Een volledig beeld van de overheidsimpact van (aanvullende) pensioenen zou ook deze elementen moeten meenemen.
PensioPlus blijft benadrukken dat aanvullende pensioenen een cruciale rol spelen in het bredere pensioendebat. Een goed uitgebouwde 2e pijler draagt bij aan een evenwichtige pensioenopbouw en biedt werknemers de kans om op een fiscaal efficiënte manier extra pensioenreserves op te bouwen. PensioPlus pleit dan ook voor een evenwichtige en correcte inschatting van de impact van de 2e pijler, in het licht van de bredere sociaaleconomische context.
Op 28 september 2023 maakte EIOPA haar “Technical Advice on the IORPII Review” over aan de Europese Commissie, om dat advies te beoordelen.
PensioPlus werkte mee aan een geactualiseerde position paper van PensionsEurope over de herziening van de IORP II-richtlijn, gebaseerd op de standpunten die ingenomen werden naar aanleiding van de reactie op de raadpleging door EIOPA over dit onderwerp.
Verwacht wordt dat de nieuwe Europese Commissie een aanvang zal nemen met de herziening. Een precieze timing is er echter nog niet.
In het kader van de digitale financiële strategie van de EU werd een voorstel aangekondigd over “open finance”.
Dit initiatief heeft tot doel het delen van gegevens en de toegang voor derden mogelijk te maken voor een breed scala aan financiële sectoren en producten, in overeenstemming uiteraard met de regels voor gegevens- en consumentenbescherming. Het is gebaseerd op het principe dat klanten van financiële diensten eigenaar zijn van, en controle hebben over de gegevens die zij verstrekken, alsook over de gegevens die namens hen worden aangemaakt.
In het voorstel van de Commissie is dit initiatief ook van toepassing op pensioenfondsen.
PensioPlus formuleerde twee grote zorgen in dit kader:
Op 12 maart 2024 schreef PensioPlus samen met de Duitse en Oostenrijkse verenigingen een brief over hun standpunt om IBP’s uit te sluiten van het toepassingsgebied. Ze deelden deze brief met leden van het Europees Parlement in de Commissie economische en monetaire zaken (ECON-commissie) en met de vaste vertegenwoordiger.
Op 18 april 2024 keurde de ECON-commissie van het Europese Parlement de compromistekst over FiDA goed. Daarin waren de amendementen opgenomen die paritaire IBP’s uitsluiten van het toepassingsgebied.
Op 4 december 2024 bereikte de Raad een akkoord. De lidstaten zijn het eens geworden over het toepassingsgebied en hebben bedrijfspensioenregelingen uitgesloten, met een opt-in mogelijkheid voor lidstaten. Individuele pensioenproducten zouden wel binnen het toepassingsgebied vallen.
Er is vandaag vanuit een aantal lidstaten druk om het dossier rond FiDA niet prioritair te beschouwen of zelfs volledig stop te zetten. Het blijft dan ook afwachten wanneer de triloge onderhandelingen zullen starten.
Op 17 januari 2025 is de Digital Operational Resilience Act (DORA) officieel in werking getreden. Deze Europese regelgeving heeft één duidelijk doel: de digitale weerbaarheid van financiële instellingen, waaronder pensioenfondsen, versterken. Met DORA worden de eisen rond ICT-risicobeheer, incidentrapportering, testen en toezicht op externe IT-leveranciers drastisch aangescherpt. DORA is een rechtstreeks toepasselijke verordening die geen omzetting in nationale wetgeving behoeft.
DORA introduceert een geharmoniseerd kader voor digitale operationele weerbaarheid, dat alle financiële instellingen onderwerpt aan dezelfde ICT-regels. De wetgeving is opgebouwd rond vijf fundamentele pijlers:
ICT-risicobeheer
DORA verplicht pensioenfondsen om een uitgewerkt ICT-risicobeheerframework te implementeren. Dit omvat:
Incidentrapportering en informatiedeling
Elk ernstig ICT-gerelateerd incident moet voortaan tijdig en gestructureerd worden gemeld aan de bevoegde autoriteiten. Dit omvat:
Digitale weerbaarheidstesten
DORA vereist dat pensioenfondsen regelmatig testen uitvoeren om hun weerbaarheid tegen cyberdreigingen te beoordelen. Dit varieert van:
ICT-derdepartijrisico’s en uitbesteding
ICT-uitbesteding krijgt onder DORA extra aandacht. Pensioenfondsen moeten:
Toezicht op kritieke externe ICT-dienstverleners
DORA voorziet in een specifiek toezichtsmechanisme voor cloudproviders en andere kritieke IT-leveranciers. Dit moet voorkomen dat een verstoring bij één speler een systeemrisico creëert voor de hele sector.
In de praktijk betekent dit:
DORA dwingt pensioenfondsen om hun digitale weerbaarheid naar een hoger niveau te tillen. PensioPlus heeft haar leden hier intensief op voorbereid en hen bij elke stap ondersteund door:
Conclusie: blijvende actie vereist!
DORA is geen vrijblijvende maatregel, maar een fundamentele hervorming van digitale risico’s en ICT-beheer in de pensioenfondsenwereld. De regels zijn complex, dwingend en vereisen een structurele aanpak.
Pensioenfondsen moeten blijvend handelen om aan de DORA-vereisten te voldoen. Dit betekent:
PensioPlus blijft haar leden ondersteunen in dit uitdagende proces. Met praktische tools, opleidingen en gerichte begeleiding zorgt PensioPlus ervoor dat de sector klaar is voor de digitale toekomst. Zo worden de Belgische pensioenfondsen DORA-compliant, digitaal weerbaar en klaar voor de toekomst.
In 2024 werd gestart met de voorbereiding van een herziening van SFDR. De eerste tekstvoorstellen van de commissie worden tegen de zomer van 2025 verwacht.
In dit kader publiceerde DG FISMA op 2 mei 2024 een samenvattend rapport van de antwoorden op de consultatie over de implementatie van de SFDR. 324 organisaties en personen namen hieraan deel.
Belangrijkste bevindingen
De ESA’s hebben vervolgens in een gemeenschappelijke opinion een beoordeling gegeven over de werking van FSDR.
De goedkeuring en publicatie van de FASTER-richtlijn markeren een belangrijke stap voor pensioenfondsen in België en de Europese Unie. Pensioenfondsen worden vandaag geconfronteerd met complexe en inefficiënte processen om buitenlandse bronheffingen terug te vorderen. De van land tot land uiteenlopende regels, de zware administratieve lasten en de lange wachttijden hebben niet alleen hoge kosten met zich meegebracht, maar ook gemiste investeringskansen. Een aanzienlijk deel van de bronheffingen wordt helemaal niet teruggevorderd vanwege de complexiteit van het proces, wat aanzienlijke economische schade veroorzaakt.
De FASTER-richtlijn introduceert een nieuwe norm die de administratieve last aanzienlijk moet verminderen en de cashflow van pensioenfondsen aanzienlijk moet verbeteren. Centraal in de richtlijn staat het principe van "relief-at-source", waarbij de juiste belastingtarieven onmiddellijk aan de bron worden toegepast, en een gestroomlijnd systeem voor snelle terugbetaling van overtollige bronheffingen. Innovaties zoals digitale attesten van fiscale woonplaats (eTRC) en de introductie van gecertificeerde financiële tussenpersonen (CFI) moeten dit mogelijk maken. Pensioenfondsen krijgen zo sneller toegang tot hun kapitaal, maken minder kosten en kunnen efficiënter herinvesteren.
De FASTER-richtlijn is op 10 januari 2025 gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie. De lidstaten hebben tot 31 december 2028 de tijd om de richtlijn om te zetten in nationaal recht, waarna deze vanaf 1 januari 2030 volledig van toepassing wordt. De totstandkoming van de richtlijn is een belangrijke stap, maar de concrete implementatie ervan zal nog heel wat voeten in de aarde hebben. Hiervoor dienen diverse normen en technische richtlijnen te worden uitgewerkt.
PensioPlus volgt de implementatie van de FASTER-richtlijn nauwlettend. Door de deelname aan Europese werkgroepen blijft PensioPlus op de hoogte van de ontwikkelingen. De relevante informatie wordt met de leden gedeeld om hen zo goed mogelijk voor te bereiden op de komende veranderingen.
Deze ontwikkeling onderstreept opnieuw het belang van sterke vertegenwoordiging en samenwerking binnen de sector. PensioPlus blijft zich inzetten voor een efficiëntere pensioenvoorziening, waarbij de 2e pijler optimaal kan bijdragen aan de financiële zekerheid van werknemers en zelfstandigen. Door constructief mee te denken met beleidsmakers en de leden tijdig te ondersteunen, draagt PensioPlus bij aan een toekomst waarin aanvullende pensioenen blijven evolueren in het belang van alle betrokken partijen.
In februari 2024, kwamen de Raad en het Parlement tot een akkoord over het herzien van EMIR. De voorgestelde herziening van richtlijn bevatte verschillende wetgevingsmaatregelen met betrekking tot EU-clearingdiensten, met name door het stroomlijnen en verkorten van procedures, het verbeteren van de consistentie tussen regels, het versterken van CCP-supervisie en het verplichten van marktdeelnemers die onder een clearingverplichting vallen om een deel van de producten, die door ESMA zijn aangemerkt als van aanzienlijk systemisch belang, te clearen via actieve rekeningen bij CCP’s in de EU.
De liquiditeitsproblemen die kunnen voortvloeien uit het gebruik van derivaten werden weliswaar niet aangepakt in deze herziening. Ook het Europese Parlement en de Raad hebben dit niet behandeld.
In september 2024 lanceerde EIOPA een consultatie rond het beheer van liquiditeitsrisico’s.
EIOPA beoogde hiermee de blootstelling van IBP’s aan het opvragen van margin- en collateral calls, vervroegde uitbetalingen en uitgaande overdrachten, te beoordelen alsook te evalueren in welke mate ze in staat zijn om deze risico’s te beheren .
Daarnaast zette EIOPA in de consultation paper haar draft opinion uiteen over het toezicht op het beheer van het liquiditeitsrisico van IBP’s.
De consultatieronde liep tot eind december 2024 en een definitieve opinion van EIOPA hierover wordt in 2025 verwacht.
In 2024 werd bekendgemaakt dat EIOPA nieuwe reporting requirements zou invoeren. Dit vanaf het tweede kwartaal van 2025 voor IBP’s met kwartaalrapportering, en vanaf 2026 voor IBP’s met een verplichte jaarrapportering. PensioPlus organiseerde samen met de FSMA een infosessie over de implementatie van deze bijkomende reporting requirements.
In 2024 verschenen een aantal interessante publicaties inzake (tweedepijler)pensioenen.
Zo publiceerde de Europese Commissie het 2024 Ageing Report. Dit rapport bevat gedetailleerde en budgettaire projecties voor de EU-lidstaten en Noorwegen tot 2070, gebaseerd op gemeenschappelijke aannames en methodologieën. Het biedt een gezamenlijke beoordeling van de lidstaten en de Commissie over hoe de kosten van de vergrijzing zich in de toekomst zouden kunnen ontwikkelen, rekening houdend met de meest recente informatie en hervormingen in de wetgeving.
De Europese Commissie publiceerde ook het 2024 Pension Adequacy Report – Current and future income adequacy in old age in the EU. Dit rapport onderzoekt hoe pensioenstelsels in de EU armoede onder ouderen voorkomen en een toereikend inkomen voor gepensioneerden garanderen, rekening houdend met megatrends en de effecten van recente crises. Het rapport legt de focus op wettelijke pensioenen, maar besteedt waar relevant, ook aandacht aan aanvullende pensioenen.
In september 2024 presenteerde Mario Draghi zijn rapport. Het bevat twee delen: een overkoepelende strategie voor Europa en gedetailleerde analyses per sector met aanbevelingen. Het rapport behandelt structurele uitdagingen in sectoren zoals defensie en energie, maar ook lang genegeerde problemen zoals lage investeringen in innovatie. Het gaat ten slotte ook in op de vraag hoe het potentieel van Europa ontsloten kan worden.
In december 2024 publiceerde de OESO haar Pensions Outlook 2024 rapport dat als doel heeft de pensioenen te verbeteren door inzichten en aanbevelingen te bieden. De editie van 2024 richt zich op het bevorderen van inclusiviteit, het versterken van prikkels, het verzekeren van toegang tot adequate beleggingsopties, het beschermen tegen het lang leven en het verbeteren van de communicatie. In het bijzonder wordt onderzocht hoe de resultaten kunnen worden verbeterd door middel van multi-werkgever oplossingen, financiële prikkels, beleggingen in aandelen, een beter ontwerp van de uitbetalingsfase om aan financiële behoeften te voldoen, producten voor het vrijgeven van meerwaarde op de woning en goed ontworpen individuele pension dashboards.
